ỗ ở trước bức tường buộc ngựa bị ngựa gậm nham nhở… Lòng Roman Borisovich sẽ lại. Nơi đây đã trở nên trống trải, không còn thấy những cặp mắt trong sáng long lanh ở phía xa, sau cánh cửa sổ nhỏ của Sa hoàng, như những chiếc đèn dong đêm thắp lên để ca ngợi vinh quang của thành La Mã thứ ba! Buồn não thay?Roman Borisovich dừng lại trước thềm của Bộ. Chẳng có ai đỡ ông ra khỏi xe. Ông tự xuống xe một mình. Ông vừa thở vừa leo lên cầu thang phía ngoài, có mái che. Bậc cầu thang bê bết những tuyết bị dẫm be bét những bãi đờm. Từ phía trên có những người mặc áo bông ngắn xuống cầu thang vừa đi vừa chạy, gần như xô đẩy cả vị vương hầu. Tên cuối cùng có bộ râu hoa râm, con mắt táo tợn soi mói nhìn ông một cách hỗn xược… Roman Borisovich dừng lại ở lưng chừng cầu thang và phẫn nộ, gõ gậy xuống bậc thang:- Bỏ mũ, bỏ mũ ra, thằng kia!Thật hoài hơi! Trật tự đã được thiết lập trong điện Kreml là như thế đó.Trong những căn buồng thấp lè tè của Bộ, sặc sụa mùi thối, mùi khói lò, sàn nhà không được quét dọn.Ngồi sát cánh nhau ở những chiếc bàn dài, đám thơ lại nghí ngoáy bút trên giấy. Một gã trong bọn ngồi thẳng dậy, gãi cái đầu bù xù, một gà khác gãi nách.Ngồi ở những bàn nhỏ, bọn ký lục - thầy cò khôn ngoan, người nồng nặc mùi chả nạc, cách xa hàng dặm vẫn ngửi thấy, đang lần giở những cuốn vở: ngón tay họ lần trên những lá đơn. Một ánh sáng nhợt nhạt, khó khăn lắm mới lọt qua được những cửa sổ nhỏ bẩn thỉu. Một tên ký lục chủ sự mũi rỗ, deo kính, đi lại trước các bàn.Roman Borisovich đĩnh đạc đi qua các phòng, từ bàn giấy nầy đến bàn giấy khác. Ở Bộ Đại Điện không thiếu việc làm và công việc rất rối rắm: đây là nơi quản lý Ngân khố của Sa hoàng, các cửa hiệu, bát đĩa bằng vàng, bạc; đây là nơi thu thuế thương chính và thuế đánh vào bọn Cô-dắc và bọn xtreletz, tiền thu nhập của các trạm xe, và các khoản thuế đánh vào các làng và các đô thị thuộc hoàng gia. Chỉ có tên ký lục và bọn thơ lại già của Bộ mới lần ra nổi. Đám đại thần mới được chỉ định ngồi hàng ngày ròng trong một cãn phòng nhỏ, nóng sực, vướng víu trong bộ quần áo kiểu Đức quá chật; qua những cửa kính mở đục họ nhìn hoàng cung ngày nay vắng vẻ, nơi xưa kia chỉ mặc áo lông hắc điêu thử, đi đi lại lại trên thềm phòng ngủ, trên đầu cầu thang dành cho các đại thần, tay phe phẩy mùi-soa lụa và bàn bạc những công việc quan trọng.Những sự kiện ghê gớm đã xảy ra nơi đây. Như chỗ thềm cũ kia, ngày nay không cho ai vào nữa, theo truyền thuyết thì Sa hoàng Ivan Hung đế đã từ đó ra đi với bọn Opritsnic(1), rời điện Kreml đến xloboda Alekxandrokaia để trút lôi đình và bạo tàn vào những gia đình đại quý tộc đại thần. Nhà vua đã chặt đầu, thiêu sống các đại thần trên các lưới sắt và đóng cọc vào người họ. Nhà vua đã tịch thu cơ nghiệp của họ.Nhưng Chúa đã không cho phép tiêu diệt hoàn toàn những người quý tộc. Các gia đình đại quý tộc đã phục hưng.Tên Griska Otrepiev đáng nguyền rủa, một tên khác phá hoại dòng quý tộc Nga vinh quang, đã trốn khỏi toà cung đình nhỏ bằng gỗ ở phía kia có nóc hình củ hành, bên trên cắm những hình gà trống bằng đồng. Đất Moskva đã trở thành một bãi sa mạc đầy rãy đổ nát, đườn
