Một cơn lốc tuyết ập vào trong lều. Tiếng ồn ào của một đám đông hàng ngàn người át cả tiếng súng.Quận công Von Kroi lao ra khỏi lều. Phía dưới, người ta nhận rõ hình thù chiếc cầu bị sóng đánh dạt vào bờ, nhiều người đang la thét. Bên phải nơi hàng rào của doanh trại đâm xuống sông, người đông vô kể, cuống cuồng nhốn nháo- Mặt trận trung tâm đã bị chọc thủng, - Halac, nói, - đó là các trung đoàn của GolovinBinh lính leo lên hàng rào, một vài nhóm lẻ tẻ chạy về phía lều.- A, trời ơi! - quận công kêu lên. - Lên ngựa, các ngài! - y hất bỏ chiếc áo cầu bằng da nai, bộ áo giáp làm y khó cử động. - Giúp ta với, trời ơi!Quận công Von Kroi, Halac, và Blumbec, lên ngựa, đi xuống phía sông và men theo sông lầy lội, nặng nề phi ngựa, về phía Tây, phía quân Thuỵ Điển đang nổ súng, để tự nộp mình làm tù binh, đề tự cứu lấy tính mạng họ đang bị đám tàn quân điên khùng đe doạ.***Đêm đã xuống. Gió đã dịu, tuyết mềm nhũn rơi xuống dày đặc. Thỉnh thoảng lại đoành một tiếng súng nổ đơn độc. Một cảnh tĩnh mịch như ở nghĩa địa bao trùm nơi đóng quân của người Nga. Không một ngọn lửa… Riêng ở khu trung tâm, tại đoàn xe quân lương chúng đã chiếm được, bọn lính thủ pháo Thuỵ Điển say khướt, đang hát ầm ĩ, giọng ồ ồ. Từ những thùng gỗ đang cháy, ngọn lửa bốc lên chiếu sáng màn tuyết trắng đang dần dần phủ kín bọn lính đã say mềm nằm bất tỉnh và các xác chết.Artamon Golovin, Trubetxkoi, Buturlin, Buturlin, hoàng tử xứ Imerexi và Yakov Dolgoruki họp hội nghị.Mười đại tá, trong số đó có con danh tướng Gorden và con trai của Franx Lơfo, các trung tá, thiếu tá, đại uý, trung uý - tất cả tám mươi sĩ quan chỉ huy - cưỡi ngựa hoặc đi bộ, tụ tập trước lều, nơi các vị tướng đang họp. Người ta vừa mới cử người đi điều đình với vua Charles - vương hầu Kozloski và thiếu tá Pien - nhưng họ đã rơi vào tay binh lính của họ, những người nầy nhận ra họ và họ đã bị giết chết.Trong lều, dưới ánh lửa một thanh củi nhỏ, Artamon Golovin nói:- Các chiến luỹ đã bị chọc thủng, ông thống tướng đã chạy trốn. Cầu gãy hết, các xe chở thuốc súng bị quân Thuỵ Điển chiếm mất cả… Ngày mai, ta không thể tiếp tục chiến đấu được nữa… Nhờ đêm tối, chừng nào quân Thuỵ Điển chưa trông thấy thảm hoạ của ta thì ta còn có thể dành được ở vua Charles những điều kiện rộng rãi, cứu lấy vũ khí và binh lính của ta… Ivan Ivanovich - ông cúi chào Buturlin - ông hãy đến gặp vua Thuỵ Điển và nói với nhà vua là để tránh đổ máu, - dòng máu của những người theo đạo Cơ đốc, - chúng ta muốn hai bên cùng rút, ta thì trở về lãnh thổ của ta, còn nhà vua thì trở về đất nước của nhà vua!- Thế còn đại bác? Phải nộp ư? - Buturlin hỏi, giọng khàn khàn.Không ai lên tiếng trả lời, các vị tướng cúi gằm mặt xuống. Khuôn mặt của Golovin, con người vốn kiêu hãnh, co dúm lại, vì đau khổ. Yakov Dolgoruki, ngăm ngăm đen, môi dày, vừa nói vừa nhướn cao cặp lông mày.- Việc gì phải dài dòng vô ích… Nhục nhã đến thế nầy là hết mức rồi, còn gì mà xấu hổ nữa… Ta đầu hàng thôi.Buturlin bật viên đá lửa của hai khẩu súng ngắn đánh cách một cái, đút súng vào thắt lưng, kéo mũ sụp xuống tận mất và bước ra khỏi lều:- Lính kèn!Một sĩ quan chạy lại:- Thế nào, Ivan Ivanovich, ta hàng sao? Ivan Ivanovich, chúng tôi không sợ chết… Nhưng chết vì chính tay quân mình thì thực là khổ tâmVua Charles và các tướng lĩnh tiếp Buturlin tại một cái ấp cách nơi quân Nga đóng một dặm. Cũng như quân Nga, quân Thuỵ Điển lo ngại cho ngày hôm sau.Sau khi hoạch họe để làm mẽ, họ đồng ý để toàn bộ quân Nga vượt qua trở lại sông Narova với vũ khí và cờ xí nhưng phải để lại đại bác và xe lương thảo. Để làm tin, họ buộc phải đưa tất cả các tướng tá và sĩ quan Nga đến ấp nầy, còn quân lính thì họ để mặc cho trở về nhà, tuỳ theo lượng Chúa… Buturlin muốn thảo luận. Nhưng vua Charles nói với nụ cười chế giễu:- Chính vì tình nghĩa với người anh em của ta là Sa hoàng Piotr mà ta cứu vớt các vị tướng lĩnh lẫy lừng của ông ta khỏi cơn cuồng giận của quân lính. Ở Narva, các ngài sẽ yên ổn hơn và được ăn uống no nê hơn là ở trong quân đội các ngài.Đành phải nhận tất cả các điều kiện. Một đơn vị quân giáp kỵ Thuỵ Điển phi ngựa đi tìm các con tin.Công binh Thuỵ Điển đốt những đống lửa ở ngoài trời, và bắt tay ngay vào việc dựng một chiếc cầu để tống khứ quân Nga sang bên kia sông càng sớm càng hay. Các trung đoàn Xemionovski và Preobrazenski rời khỏi nơi đóng quân trước tiên: họ vượt qua cầu với cờ xí và vũ khí trong tiếng trống đánh: tất cả quân lính, cao lớn, ria rậm, bước đi, vẻ mặt rầu rĩ. Họ khiêng thương binh trên vai. Khi sư đoàn Vaide sắp sửa qua sông, quân giáp kỵ Thuỵ Điển tiến lại gần, hầm hầm đòi phải nộp vũ khí. Quân Nga vừa nguyền rủa chửi bới vừa vứt súng xuống đất. Còn các trung đoàn khác thì chúng chỉ nổ súng xua đuổi.Tang tảng sáng, tàn quân Nga gồm bốn mươi lăm ngàn người - đói khát, chân không giầy, không người cầm đấu, lộn xộn bước đi trên con đường về. Các pháo đài của thành Ivan-gorod bắn theo vài quả trái phá. Chú thích:(1) Con lợn (tiếng Đức).(2) Các bạn.(3) Đơn vị gồm một trăm quân kỵ.(4) Nhân danh Chúa (tiếng Đức).(5) Nhân danh Chúa.
