Chương 124
Mùa đông đó, vợ chồng Volkov không đến được Riga. Con đường rộng phủ tuyết chạy từ Smolensk đến Krazburg qua Orsa. Qua biên giới Ba Lan rồi thì đường đi không còn như ở đất nước Nga nữa. Ở Nga, đi từ làng nầy sang làng khác phải mất hàng ngày đường, qua những cánh rừng rậm rạp, ở đây làng mạc san sát: trên đồi là một tu viện hoặc ngôi nhà thờ Thiên chúa giáo và cơ ngơi của lãnh chúa; đây đó sừng sững một toà lâu đài có tường đá và hào hố vây quanh. Ở ta, chỉ có những địa chủ nhỏ sống ngay tại đất đai của họ, hoặc một vị đại thần thất sủng, âu sầu sống như loài chồn cáo sau một lớp hàng rào cao. Còn đám quý tộc Ba Lan thì họ sống vui vẻ, phóng khoáng.Alekxandra Ivanovna khao khát được rời khói đường cái để rẽ vào một trong những toà lâu đài tuyệt vời ấy mà người ta trông thấy mái lợp đá đen, nhọn hoắc và những khung cửa sổ lớn thấp thoáng sau hàng cây bồ đề cổ thụ. Volkov phát cáu:- Chúng ta là sứ giả của Sa hoàng, mang công thư đi, buộc người ta phải đón tiếp mình là điều không nên, cô phải hiểu cái đó mới được chứ?Họ không phải buộc ai tiếp rước. Một buổi tối, đã khá khuya, họ vào một làng lớn hình như không có người ở, thậm chí không nghe thấy cả tiếng chó sủa.Họ dừng lại trước một quán ăn. Trong khi người chù quán, một người Do Thái cao lớn lưng gù, đội mũ lông cáo, khó khăn mới mở được cánh cống lớn thì Alekxandra Ivanovna từ trên xe bước xuống, đi lại trên tuyết cho đỡ tê chân. Nàng nhìn vầng trăng lưỡi liềm, ánh sáng thê lương không át nổi ánh sao. Xanka cảm thấy thẫn thờ, chẳng hiểu tại sao… Nàng chậm rãi đi theo đường phố… Hầu hết nhà cửa đều xiêu vẹo, nhiều cái không có mái; chỉ có những chiếc sào in những vạch đen lên bầu trời trăng suông, Nàng đi tới một cây liễu phủ sương giá dưới gốc cây có một ngôi đền nhỏ. Trước cánh cổng khoá trái, một người đàn bà mặc áo trắng, đang phủ phục, tay che kín mặt. Bà ta không quay đầu lại mặc dầu có tiếng chân lạo xạo trên tuyết. Xanka dừng lại đó một lát rồi thở dài bỏ đi. Hình như tai nàng lúc nào cũng nghe thấy có tiếng nhạc văng vẳng ở xa xa đâu đó.Volkov lên tiếng gọi. Cả hai người bước vào quán ăn qua một phòng ngoài chạy dài, ngốn ngang những chậu con và thùng nhỏ. Chủ nhà cầm cây nến mỡ soi đường - bộ râu rậm vểnh lên dưới khuôn mặt choắc; bác ta có cặp mắt già nua, âm thầm: "Ở nhà tôi không có rệp đâu, các ngài tha hồ mà ngủ - bác nói bằng tiếng Bạch Nga - Chỉ mong sao đức ông Malasovski không có ý nghĩ mò tới đây, tới quán ăn nầy ôi, lạy Chúa, lạy Chúa!".Trong quán nóng sực, phảng phất mùi chua chua. Sau một bức rèm rách, một em bé đang khóc trong nôi.Xanka bỏ áo ngoài ngả mình lên những tấm đệm đem từ bên ngoài lạnh lẽo vào. - nàng cùng thấy muốn khóc. Mắt nhắm lại, nàng cảm thấy ở cách tim một chút, về phía bên phải - chỗ trú ngụ của linh hồn - một mối lo âu không sao chịu nổi… Có lẽ nàng động lòng thương xót ai chăng, có lẽ nàng muốn yêu chăng? Nàng chẳng thể
