Chương 56
Ngày cũng như đêm, một đám mây bụi đọng trên con đường đi Yaroslav: những người đi bộ, những người cưỡi ngựa rời khỏi Moskva, xe chạy rầm rập. Bên tường tu viện Ba Ngôi, tại các thị trấn và trên các cánh đồng, nhiều đoàn xe đổ ùn lại, những đống lửa bốc khói mù mịt; bất cứ lúc nào cũng xảy ra những cuộc đánh lộn ầm ĩ để tranh nhau một chỗ, tranh nhau bánh mì, cỏ ngựa. Tu viện không ngờ lại có nhiều người ùn ùn kéo đến đông như vậy: chẳng bao lâu các kho lúa đều rỗng tuếch; ngoài đồng, người ta ăn trộm các đống cỏ khô. Nhưng cần phải nuôi béo quân xtreletz và các quan chức của triều đình. Người ta phái những toán quân đi kiếm thức ăn trong các làng lân cận; không bao lâu chẳng còn lấy một con gà giò nào nữa. Tuy vậy xung quanh tu viện Ba Ngôi, người ta sống chen chúc và đói. Nhiều vị đại thần sống trong lều, người thì ở trong sân tu viện, người thì ở bên ngoài. Họ ngồi trên bậc thềm, giữa nắng, ăn vội ăn vàng, đợi vua và các bà hoàng đi ra. Đối với họ, đánh đổi những toà nhà của họ yên tĩnh biết bao ở Moskva mà một con gà hàng xóm cũng không lọt vào được, lấy cái cảnh chen chúc xô đẩy nhau nầy thật là một chuyện cực nhọc.Nhưng tất cả đều hiểu rằng một sự việc lớn đang được quyết định, chính quyền đang đổi thay. Nhưng có phải thay đổi theo chiều hướng tốt hơn không? Không thể nào sống tồi tệ hơn thế nầy được, hình như vậy: toàn Moskva, toàn dân, toàn nước Nga đều nghèo khổ, mình đầy những vết lở loét che giấu dưới những bộ quần áo tả tơi. Tối đến ngồi xung quanh đống lửa hoặc nằm dưới xe ngựa, mọi người nói chuyện với nhau thả cửa, tự do. Khắp các cánh đồng, xung quanh tu viện, vang lên
