Đó là Bagdad dưới làn bom đạn ngay trong lòng nước Mỹ.
Gần như tất cả đều là da đen ở Greenwood. Và gần như tất cả đều nghèo. Đã từ lâu, tất cả những ai có thể đều đã rời bỏ cái chốn không chút hy vọng này, một nơi dường như đã chết gí tại chỗ.
Cậu bé Mark Hathaway sống cùng ông bố làm bảo vệ tại một trường công của khu biệt cư. Mẹ cậu bỏ đi khi cậu mới lên ba. Khi cậu hỏi: “Sao mẹ lại bỏ chúng ta đi?” bố cậu chắc chắn sẽ trả lời: “Bởi vì bà ấy không hạnh phúc.”
Không, bà ấy không hạnh phúc trong ngôi trường được trang bị như pháo đài này. Quả thực nơi này chẳng khác gì một căn cứ quân sự: cửa sổ bị bịt kín, cửa ra vào bọc thép và cửa phát hiện vật bằng kim loại reo vang khi phát hiện ra súng và dao gập. Bạo lực giữa các băng nhóm xảy ra mọi nơi. Nhóm dân quân tự vệ do phụ huynh và các nhân viên cảnh sát về hưu được thành lập để giữ trật tự, nhưng không thành công. Rất nhiều đứa trẻ đến trường trong sợ hãi. Phần lớn trong số chúng từng chứng kiến những vụ đấu súng hay giết người và rơi vào trạng thái rối loạn sau chấn thương tâm thần.
* * *
Bảy giờ tối. Đang là mùa đông. Trường học vắng tanh. Tại một trong số các phòng học, ở tầng trên cùng, đều vừa được bật lên.
Mark, mười tuổi, đi về phía thư viện nhỏ đặt sát tường ở cuối phòng. Nói chung ra, “thư viện” là một từ quá to tát để chỉ kệ sách bằng gỗ dán trên đó có khoảng vài chục cuốn tiểu thuyết rẻ tiền. Mỗi tối, sau khi bố cậu bắt đầu uống cạn vài lon bia, Mark đến đây làm bài tập, một nơi mà cậu được yên tĩnh. Bố cậu nghiện rượu nhưng ông không hung bạo. Sau ba hay bốn chai Budweiser, ông chỉ có thói quen chửi rủa Reagan, Quốc hội, Hội đồng thành phố, bọn Đen, bọn châu Á, bọn Latin, người vợ cũ và, cuối cùng, là toàn bộ xã hội, chịu trách nhiệm về nỗi khốn cùng và bất hạnh của ông.
Mark lướt ngón tay dọc theo các cuốn tiểu thuyết xếp trên giá cho đến khi tìm thấy thứ cần tìm: To Kill a Mockingbird[16].
Cậu đã đọc được hai trăm trang rồi, nhưng cuốn sách khiến cậu thích thú đến mức cậu cố gắng mỗi tối chỉ đọc một chương để kéo dài niềm vui sướng. Đó là câu chuyện tuyệt vời về vị luật sư một mình nuôi dạy hai con tại thành phố nhỏ ở Alabama, vào thời điểm Đại Suy thoái trong những năm 1930. Cuộc sống cứ yên bình trôi, cho đến một ngày ông buộc phải bào chữa cho một người da Đen vô cớ bị kết tội hãm hiếp một cô gái da Trắng. Bất chấp thái độ cố chấp và định kiến của đồng bào mình, vị luật sư vẫn cố gắng làm sáng tỏ sự thật.
Mark ngồi lên một chiếc bàn học sinh rồi lôi chiếc sandwich phết bơ đậu phộng từ túi giấy ra và đắm mình vào câu chuyện. Cuốn sách mang đến cho trái tim cậu niềm an ủi và cho cậu hy vọng rằng, đôi khi, trí thông minh và sự liêm khiết có thể chiến thắng bạo lực và ngu dốt. Trí thông minh... Đã từ lâu, cậu hiểu rằng mình không thiếu cái đó, ngay cả khi điểm số ở trường học toàn ở mức trung bình. Cần phải nói rằng, ở trong lớp, người ta không quá thích những học sinh giỏi, những kẻ thường xuyên bị dần cho một trận tơi bời vào giờ ra chơi. Vì vậy, cậu quyết định che giấu khả năng của mình, làm ra vẻ hùa theo bè lũ và tự trau dồi kiến thức một mình.
