i người hò reo chế diễu. Theo sau trung đoàn Preobrazenski là một cỗ xe tứ mã mang theo một giá xử giảo, tên phản bội Jakov Hanxen, đứng ở dưới chân giá, dây thòng lọng quàng vào cổ: bên cạnh hắn hai tên đao phủ cầm kìm tra tấn, dập lại kêu loảng xoảng và vung roi lên. Rồi đến các kỹ sư, các người đóng tàu, thợ mộc, thợ rèn. Sau quân xtreletz đến tướng Gorden cưỡi ngựa, rồi đến bọn tù binh Thổ Nhĩ Kỳ choàng vải liệm người chết. Tám con ngựa trắng kéo một cỗ xe bằng vàng hình chiếc thuyền. Đi bộ trước cỗ xe là vua Piotr, mình mặc áo thuỷ thủ, đầu đội mũ ba cạnh bằng dạ có cắm lông chim đà điểu. Dân chúng ngạc nhiên nhìn bộ mặt tròn trĩnh, cái thân hình cao lênh khênh hơn cỡ người bình thường; nhiều người vừa làm dấu phép vừa nghĩ đến những tin đồn đại khủng khiếp và bí mật về Sa hoàng.Quân đội diễu qua Moskva đi đến Preobrazenskoe. Chẳng bao lâu bọn đại thần được lệnh đến đó để họp. Trong buổi họp của viện Đại Duma, trái với quy tắc và tục lệ có những người ngoại quốc, tướng lĩnh, đô đốc và kỹ sư cũng tham dự, vua Piotr tuyên bố với đám đại thần bằng một giọng rắn rỏi:- Nữ thần Tư mệnh(4) xưa nay chưa bao giờ xuống gần phía Nam như bây giờ, lúc nầy đang đi giữa chúng ta, sung sướng thay kẻ nào nắm được tóc nữ thần. Vì vậy cho nên, hỡi các vị đại thần, các ngươi cần quyết định như sau: Azop đã bị tàn phá, đốt cháy, nay cần được xây dựng lại và cần có một đội quân quan trọng đóng ở đấy. Taganrok, cái pháo đài ta vừa xây gần đó cũng vậy, cần phải được sửa sang cho tốt và có người ở. Và còn một điều nầy phải làm nữa: chúng ta chiến đấu dưới biển tiện lợi hơn trên bộ nên phải xây dựng một hạm đội bốn mươi chiến thuyền hay hơn nữa. Tàu phải được trang bị đầy đủ, phải có đại bác, súng nhỏ vì đó là những tàu chiến. Cách đóng tàu như thế nầy: vị giáo trưởng và các tu viện sở hữu tám nghìn hộ nông dân - sẽ nộp một chiếc tàu. Các vị đại thần và tất cả các quan trong triều sở hữu một vạn hộ nông dân - một chiếc tàu. Thương nhân, thợ thủ công và các xloboda sẽ đóng mười hai chiếc tàu lớn. Để làm việc đó các vị đại thần, các tăng lữ, các quan trong triều và thương gia sẽ thành lập ba mươi lăm phường hội phải bỏ tiền ra thuê một số thợ cả người ngoại quốc, những người thông ngôn, thợ rèn lành nghề. Một người thợ mộc lành nghề, một hoạ sĩ và một thầy thuốc có tủ thuốc đầy đủ.Sau đó vua Piotr ra lệnh đánh một thứ thuế thân đặc biệt để lấy tiền đào kênh Volga - Đông và ra lệnh bắt tay ngay vào việc đào kênh không được chậm trễ.Đám đại thần vung tay vung chân song đều tuân lệnh không cãi lại. Sự vội vã ấy làm đám đại thần khổ sở, song họ thấy rõ là có bàn cãi cũng vô ích: vua Piotr đã quyết định mọi việc từ trước cả rồi. Ngồi trên ngai vàng, nhà vua không phải là nói nữa mà là giận dữ sủa lên, các tướng lĩnh của nhà vua mặt cạo nhẵn nhụi, gật gù bộ tóc giả tán thưởng. Chà, thật là gay? Quanh Preobrazenskoe là cả một doanh trại trú quân thực sự: nào tiếng kèn, tiếng trống, nào những bài hát của lính tráng. Tóm lại người ta buộc viện Duma của các đại thần ngồi họp toát mồ hôi ra chỉ là vì tôn trọng tục lệ cổ xưa mà thôi. Chẳng lâu la gì nữa, rồi Sa hoàng sẽ chẳng cần gì đến cái viện đó.Quả vậy, một sự việc lớn xảy ra ngay sau đó rất đơn giản, không cần đến quyết định của các quan đại thần: đại vương - trùm đạo và là thư ký riêng của Sa hoàng thảo một sắc lệnh, sai quân lính đưa đến cho năm trăm thanh niên con nhà quý tộc dòng dõi thế phiệt nhất của Moskva: lệnh truyền cho họ phải ra nước ngoài để học toán pháp, kỹ thuật xây dựng công sự, đồn luỹ, đóng tàu và các khoa học khác (mà, nhờ ơn Chúa, từ đời vua Vladimir chí thánh, người ta không cần dùng đến). Trong nhiều toà nhà ở Moskva, người ta than phiền về sắc lệnh đó nhưng những kẻ được lệnh không dám xin bãi bỏ đi, mà cũng không dám viện cớ ốm đau để từ chối. Người ta trang bị cho các chàng thanh niên, ban phúc lành cho họ, từ biệt họ dường như họ đang đi vào cõi chết. Mỗi thanh niên có một người lính đi theo để hầu hạ và đưa tin cho gia đình. Rồi vào vụ nước lũ mùa xuân, họ lên đường đi đến những xứ sở xa xôi và kỳ diệu.Một trong những dapife đó là Piotr Andreevich Tolstoy, con rể của Treokurov. Hắn đang mong muốn, bằng bất kỳ giá nào, chuộc tội đã tham gia vào vụ nổi loạn của quân xtreletz. Chú thích:(1) Danh hiệu tướng lĩnh cao cấp hoặc tỉnh trưởng của Thổ Nhĩ Kỳ.(2) Hai thần tượng trưng cho sức mạnh và cho chiến tranh.(3) Chủ tướng của Tarta.(4) Thần tượng trưng cho vận may.
