bình: hiển nhiên là quyền thế đã rời khỏi tay họ và chuyển sang bọn người ngoại quốc và bọn vô lại trong nước, bọn người nguồn gốc hèn kém mới phất.Khó khăn thay, những bước đầu của thế kỷ mới. Mặc dầu vậy, vào mùa xuân, thuyền bè cũng đóng xong.Người ta đã mộ các kỹ sư và các chỉ huy trung đoàn từ Hà Lan sang. Ở Pasino và Chekask, người ta đã tích luỹ được những kho dự trữ lương thực lớn. Quân đội đã được bổ sung. Vào tháng năm, vua Piotr đi trên chiếc thuyền chèo tay mới, đặt tên là Prinxipium, dẫn đầu hạm đội xuất hiện trước tường thành Azop. Quân Thổ Nhĩ Kỳ bị bao vây bằng đường thuỷ và đường bộ, chống cự một cách tuyệt vọng, đánh lùi mọi cuộc tấn công.Khi bánh mì và thuốc súng cạn sạch, chúng đã đầu hàng. Ba nghìn vệ binh do tên bây(1) Haxan Araxlanov dẫn dầu, rời bỏ thành Azop bị tàn phá.Trước hết đó là một chiến thắng đối với chính người trong nước: Kukui đã thắng Moskva. Lập tức những bức thư lời lẽ hoa mỹ được gửi đến hoàng đế Leopol, đến vị đại thống lĩnh thành Vơnidơ, đến vua nước Phổ. Ở đầu cầu Kamen bắc qua sông Moskva, Andrey Andreevich Viniux cho dựng một khải hoàn môn. Trên đó đứng giữa đống cờ quạt và vũ khí là một con chim ưng hai đầu ở dưới có hàng chữ như sau: "Chúa phù hộ chúng ta, không ai có thể chiến thắng chúng ta được. Và sẽ không ai chiến thắng nổi chúng ta!".Những tượng thần Herquyn và thần Mars(2) thếp vàng cao ba xagien đứng đỡ vòm khải hoàn môn. Ở dưới là tên pasa của thành Azop và tên murza(3) Tarta bằng gỗ sơn, mình mẩy đeo đầy xiềng xích với lời Chú thích: "Trước kia chúng ta giao chiến trong thảo nguyên. Giờ đây khó khăn lắm chúng ta mới chạy thoát được quân đội của Moskva".Ở hai bên khải hoàn môn, trên những khung vải rộng có vẽ thần biển Neptun với lời Chú thích: "Tôi cũng vậy, tôi xin chúc mừng hoàng thượng nhân dịp chiếm thành Azop và cũng xin thần phục hoàng thượng". Ở bên kia, bức tranh vẽ lại cảnh quân Nga đã đánh bại quân Tarta ra sao: "Than ôi, Azop đã mất chúng tôi dành bỏ chạy".Cuối tháng chín, người đứng đông nghịt hai bên bờ sông Moskva và trên các mái nhà: từ phía bên kia sông, đội quân chiến thắng Azop đi dưới khải hoàn môn vượt qua cầu. Đi đầu là đại vương - trùm đạo tay cầm thanh kiếm và cái khiên ngồi trên cỗ xe có sáu ngựa kéo. Theo sau là bọn ca sĩ, bọn người thổi sáo, bọn người lùn, bọn thơ lại, bọn đại thần, quân lính.Tiếp đến mười bốn con ngựa thắng yên cương lộng lẫy của Lơfo, có người cầm cương dắt đi. Bản thân Lơfo mặc áo giáp, cầm trong tay tấm bản đồ thành Azop, đứng trên cỗ xe trượt tuyết thếp vàng của Sa hoàng lướt đi trên lớp băng mỏng của đường phố. Rồi lại đến bọn đại thần, bọn thơ lại, lính chiến, thuỷ thủ, những viên phó đô đốc mới Lima và De Lozier. Viên đại thần Sein, người thấp lùn, mặt to bè bè, ngồi ườn ngực trên một cỗ chiến xa Hy Lạp giữa một đám nhạc công đánh chũm choẹ đồng ầm ĩ; khi sắp mở chiến dịch Azop lần thứ hai, hắn đã được phong làm đại nguyên soái để bịt mồm bọn quý tộc đại thần. Sau hắn, người ta cầm cán kéo lê dưới đất mười sáu lá cờ Thổ Nhĩ Kỳ tên tù binh Tarta khổng lồ Alatyk bị giải đi, nhấp nháy cặp mắt xếch nhìn đám đông và nhe răng giận dữ: nó bị m
