ọn đèn lên, cây nến mỡ bò chảy nước, khói um và lấy chân đá chiếc giầy gai thò ra ngoài cái áo khoác lông cừu.Người kia còn ngái ngủ nói: "Anh muốn gì, anh muốn gì?". Hắn ngồi lên, bẻ cổ áo bằng lông cừu xuống, nhận ra các vị khách vội choàng đứng dậy.Vương hầu chấp chính gạt hắn ra, lấy chìa khoá của mình mở cửa để vua Piotr đi qua, rồi bước vào theo và khoá cửa lại. Giơ cao ngọn đèn, lão lặc lè đi qua căn phòng ngoài lạnh toát, qua một phòng khác ấm áp, rồi một phòng thấp trần hình vòm, tường đã tróc vôi vữa, của Bộ Cơ mật do Sa hoàng Aleksey Mikhailovich lập ra. Mùi bụi bậm, mùi mốc khô, mùi chuột xông lên. Hai khung cửa sổ nhỏ có chấn song phủ đầy mạng nhện.Một cánh cửa hé mở, đầu một lão già sợ sệt ló ra; đó là người gác bên trong, một người tin cẩn.- Ai đấy? Ông là ai?- Mitrits, đưa ta một cây nến, - vương hầu chấp chính nói.Những tủ thấp bằng gỗ sồi, đóng bằng khoá sắt rèn, sắp thành hàng sát bức tường bên trong cùng. Không những cấm không ai được sờ mó vào các tủ ấy, mà còn cấm cả tò mò dò hỏi bên trong đựng những hồ sơ gì, trái lệnh sẽ bị xử tử.Người gác đem đến một cây nến cắm trên một cái giá bằng sắt. Vương hầu chỉ vào chiếc tủ giữa:- Kéo chiếc tủ nầy ra… - Người gác lắc đầu - Ta ra lệnh cho ngươi… Ta chịu trách nhiệmNgười gác đặt cây nến xuống đất. Hắn tì cái vai hom hem vào tủ rồi đẩy: chiếc tủ không nhúc nhích.Vua Piotr vội vàng cởi bỏ áo cầu ngắn, bỏ mũ, và ghé người vào chiếc tủ, lấy hết sức đẩy mạnh - cổ nhà vua đỏ ửng lên - và đẩy lùi chiếc tủ. Một con chuột nhắt từ dưới gầm tủ vọt ra. Bức tường có đục một cánh cửa nhỏ bằng sắt, phủ kín mạng nhện bám đầy bụi bậm.Fedor Yurievich vừa thở vừa rút trong túi ra một chiếc chìa khoá nặng hai livrơ(1) và nói: "Mitrits, soi cho ta, ta chẳng trông thấy gì hết". Lão vụng về đút chìa khoá vào lỗ. Đã ba mươi năm nay không mở, ổ khoá hoen gỉ, không vặn được. "Phải dùng đòn bẩy mới mở được; Mitrits, đi tìm cho ta một cái đòn bẩy".Vua Piotr cầm cây nến soi, xem xét cánh cửa:- Có cái gì trong đó?- Bệ hạ sẽ thấy… Theo các bản kê khai của lâu đài, những hồ sơ mật được cất trong đó. Trong chiến dịch của vương hầu Golixyn ở Krym, bà chị Sofia của bệ hạ một đêm có đến đây. Thần cùng đi với lệnh bà… Nhưng thần không mở được cửa, cũng như bây giờ… - Lão khẽ cười gằn dưới bộ ria kiểu Tarta - Lệnh bà Sofia đứng đó một lúc rồi ra về.Người gác đem đến một cái đòn bẩy và một cái rìu. Vua Piotr phá khoá - nhưng đánh gãy cán rìu và bị xước một ngón tay. Nhà vua lấy chiếc đòn bẩy nặng nện mạnh vào cánh cửa. Những tiếng nện vang lên choang choang trong căn nhà vắng lặng. Fedor Yurievich lo ngại, nhìn qua cửa sổ. Cuối cùng, vua Piotr đút được đòn bẩy vào khe. Nhà vua ấn mạnh đòn bẩy, làm bật ổ khoá - cánh cửa sắt hé ra, rít ken két. Sốt ruột, nhà vua nắm lấy cây nến và tiến lên trước, bước vào căn phòng xép, trần vòm, không có cửa sổ.Mạng nhện, bụi bậm. Trên các giá chạy quanh các tường, xếp những bình có quai chạm trổ từ thời Ivan Hung đế và Boris Godunov; những bình rượu lớn chân cao của Ý; những chậu bạc nhỏ để Sa hoàng rửa tay trong những buổi chiêu đãi lớn; hai con sư tử bạc bờm bằng vàng và răng bằng ngà; hàng chồng đĩa vàng, những giá nến nhà thờ bằng bạc đã gãy, một con công lớn bằng vàng khối, mắt ngọc bích, đó là một trong hai con công đặt bên ngai các hoàng đế Bizăngxơ thời cổ; bộ máy của nó đã hỏng. Trên các giá bên dưới có để những túi da: qua những đường khâu đã bục của nhiều túi, lòi ra những đồng florin Hà Lan. Dưới những ghế dài, xếp hàng đống lông hắc điêu thử, nhung, lụa, tất cả đều bị mối nhấm, mục nát.Vua Piotr cầm lấy những đồ vật đó, nhấm nước bọt vào ngón tay xoa xoa: "Vàng đây? Bạc đây?" Nhà vua đếm các túi tiền vàng, có bốn mươi lăm túi, có thể nhiều hơn… Nhà vua cầm lấy những bộ lông hắc điêu thử, những bộ đuôi cáo, rũ mạnh.- Nầy ông chú, nhưng những cái nầy mục nát cả rồi!- Mục đấy nhưng không phải là bỏ đi- Tại sao trước đây nhà ngươi không nói với ta?- Thần đã có lời hứa… Đức Thái thượng hoàng Aleksey Mikhailovich mỗi lần đi chiến dịch đều giao cho thần giữ những kho dự trữ tiền bạc và châu báu của Người. Đến cuối đời Người, Người có gọi thần đến và dặn dò là không được đem cho một người kế vị nào của Người, trừ trường hợp Nhà nước tối cần thiết, trong thời chiến.Vua Piotr vỗ mạnh vào đùi:- A, quả thực nhà ngươi đã giúp ta thoát khỏi cơn bí… Như thế là đủ rồi… Bọn tu sĩ sẽ cảm ơn nhà ngươi! Hãy nhìn con công nầy? Đủ để mua giầy, quân phục, vũ khí cho các trung đoàn và nện cho vua Charles một trận nên thân… Nhưng còn các chuông, ông chú ạ, dù thế nào đi nữa ta cũng sẽ cứ lấy, không nên vì thế mà giận ta.
