nhật thì không được. Thành thử các bà vợ và chị em, tóm lại phụ nữ phải làm. Còn đàn ông thì hầu hạ các trò du hí của Sa hoàng.- Mùa gặt hè tới nầy, không biết ta sẽ làm thế nào, thật là gay quá, - Opsey nói? Hắn siết chặt trên ngực một chiếc bánh mì tròn, làm xước cả áo sơ-mi và cắt một khoanh cho em trai và cho hắn. Hai người thở dài, cắn bánh, lúc lắc những miếng thịt trong thìa và lại ăn súp.- Thời buổi nầy, mướn người làm thuê công nhật là nguy hiểm, - Konxtantin nói. - Mới có một đạo dụ: phải đem nộp những tên du đãng sống không ai bảo lãnh trong các xloboda hoặc các quán rượu, trong các nhà tắm, các kho chứa gạch…- Nhưng nếu có việc làm thì sao?- Thì phải chịu trách nhiệm về nó như đối với một thằng kẻ cướp… Digan có đưa anh giấy tờ giới thiệu gì không? Biết nó là ai?- Có ma nào mà biết được… Nó chẳng bảo gì hết…- Tốt hơn có lẽ nên cho nó ra để tránh tai vạ chăng?Lúc Digan bước vào, tay rứt những mảnh băng phủ kín bộ râu cằm, con mắt độc nhất nhìn trừng trừng vào hai anh em, Opsey nói to:- Tao chán cái thằng ấy lắm rồi…Một lát im lặng. Hai anh em vẫn ăn. Mùi bánh mì và súp bắp cải làm Digan run lên. Gã vứt một mảnh băng xuống ngưỡng cửa và cất giọng khàn khàn hỏi:- Ra hai bác nói chuyện về tôi đấy à?- Có lẽ thế. Sao? - Opsey đặt cái thìa xuống. - Thế là sáu tháng nay mầy ăn bánh mì nhà tao. Nhưng mầy là ai? Có ma quỷ biết… Có nhiều thằng chẳng có tên tuổi gì như mầy lảng vảng quanh hết nhà nầy đến nhà khác.- Tôi mà không có tên tuổi gì à? Thế tôi đã ăn cắp gì của bác? - Digan hỏi.- Hiện nay tao chưa biết gì hết.- Chưa biết gì hết! Thì chính thế.- Có lẽ mầy cứ ăn cắp lại hơn. Tại sao hai con cừu của tao chết? Tại sao bò cái của tao lại đờ đẫn, sữa lại thối không thể uống được? Tại sao? - Opsey lại gần đầu bàn, đấm xuống bàn. - Tại sao đàn bà nhà tao đau bụng suốt vụ thu? Tại sao? Tại gặp phải vía xấu! Tại cái con mắt đen ngòm của mầy cứ trợn trừng trợn trạc!- Bác Opsey, bác đừng có làm ồn lên, - Digan nói, giọng mệt mỏi. - Bác là một nông dân tinh khôn kia mà.- Konxtantin, chú nghe thấy chưa? Nó lại còn mắng tao nữa kia chứ. Tao làm ồn lên à! - Opsey đứng dậy khỏi bàn ăn, cọ quậy mấy ngón tay, gập lại, nắm chặt quả đấm. Digan không thể cãi được, - hai anh em hắn khỏe mạnh, béo tốt. Gã khôn hồn đứng lên.- Tôi thấy tôi có nai lưng ra làm thế nào bác cũng nói được… Tôi làm cật lực cho nhà bác, bác Opsey ạ, xin cảm ơn… (Gã chào). Bác cứ việc nghĩ xấu về tôi, tôi cũng chẳng cần. Nhưng bác trả tôi tiền công…- Tiền công nào? - Opsey quay mặt về phía em trai, về phía bà lão đương nhìn cuộc đấu khẩu bằng con mắt đờ đần như chết. - Nó có đưa mình giữ giúp của cải gì không? Hay là tao vay mượn gì nó?- Bác Opsey ạ, cần phải biết sợ Chúa. Mỗi tháng nửa rúp, của tôi thế là hai rúp rưỡi…- Thế là Opsey nhảy một bước đến gần Digan, giận dữ điên cuồng quát to:- Tao phải trả công mầy à? Mầy có muốn sống mà ra khỏi đây không? Bọn đồ đĩ, mầy thử tự soát lại con người mầy xem?Hắn nắm lấy cổ Digan, hét lên một tiếng man rợ mà đấm vào mang tai gã: nếu Digan không cúi xuống thì hẳn là phải chết vì quả đấm sau, Konxtantin nắm lấy đôi vai run run của anh giữ lại. Digan loạng choạng bước ra. Konxtantin chạy theo, đẩy một cái vào lưng gã tống gã ra khỏi nhà. Digan giương con mắt độc nhất lên nhìn mãi cái cổng: gã những muốn đốt phăng nó đi… "Cứ đợi đấy, cứ đợi đấy", gã nói, giọng ghê gớm. Gã sờ lên má thấy có máu. Nhiều người đi qua; họ quay mặt lại cười, Digan ngẩng thật cao đầu, nện ủng xuống đất, đi thẳng về phía trước mặt.
