ng bó với những mảnh áo cũ dẫm máu, ngồi trên các gốc cây, trên những cành thông, quanh đống lửa, kể lại những giờ phút bi thảm, những trận giao chiến, những vết thương, cái chết của những bạn đồng ngũ. Những người không tham dự trận đánh, mồm há hốc, vây tròn xung quanh, sau lưng những người kể chuyện. Họ vừa nghe vừa đưa mắt nhìn những tháp đã bị đốt cháy, bóng tháp đen ngòm lờ mờ in bóng trên mặt sông. Xa xa, dưới chân tường thành nay đã vắng ngắt, xác chết nằm chất đống.Hơn năm trăm quân cảm tử đã chết và khoảng một nghìn người bị thương đang rên rỉ trên những xe ngựa của đoàn xe vận tải và trong các lều vải. Quân lính vừa thở dài vừa nhắc đi nhắc lại: "Đấy, quả hạt dẻ, ta đã cắn vỡ nó rồi".Phía bên kia suối, trên một ngọn đồi, tiếng kêu và tiếng kèn đồng vẳng ra, từ chiếc lều sáng trưng của Sa hoàng. Khi nâng cốc chúc tụng, người ta không bắn những loạt đạn mừng, súng đã nổ khá nhiều ngày hôm ấy rồi. Thỉnh thoảng có những viên sĩ quan say rượu bước ra khỏi lều để đi ngoài. Một viên đại tá bước tới đống lửa trại của quân lính trên bờ bên kia, y hét lên, giọng khàn khàn vì rượu.- Hoan hô, anh em! Giỏi lắm!Vài người lính ngẩng đầu lên lẩm bẩm: "Làm cái gì mà gào lên thế? Hừ, cứ tiếp tục, người chiến sĩ can trường kia, cứ tiếp tục mà say sưa đi!". Đến lượt vua Piotr ra khỏi lều. Nhà vua đi giải, chân loạng choạng.Lửa trại nhấp nhô trước mắt: ít khi nhà vua say, nhưng hôm đó, nhà vua đã say mềm. Melsikov và Kornigxeg cũng theo ra.- Myn Herz, có lẽ cần đem đến cho bệ hạ một cây nến chăng? - Alexaska hỏi, giọng say rượu. - Sao bệ hạ lâu thế?Kornigxeg cười như gà túc túc: "Ha, ha", vừa nhảy múa vừa nâng vạt áo sau lên.Piotr nói với y:- Kornigxeg!- Tâu bệ hạ, xin nghe lệnh- Khi ngồi ăn, nhà ngươi khoe khoang cái gì thế?- Tâu bệ hạ, đâu có ạ?- Nhà ngươi nói dối, ta đã nghe thấy hết… Nhà ngươi đã kể gì với Seremetiev? "Vật trang sức nầy đối với tôi còn quý hơn cả sự siêu thoát của linh hồn…" Vật trang sức đó là cái gì?"- Tâu bệ hạ, Seremetiev khoe người hầu của ông ta, một người phụ nữ Livoni. Nhưng hạ thần nhớ là không có khoe khoang gì cả.Kornigxeg ngừng bặt, tựa hồ vừa tỉnh rượu ngay tức thì. Nhà vua nhếch mép nhe răng ra, như con cò từ trên nhìn xuống bộ mặt hoàng sợ của y.- A, tâu bệ hạ… Có lẽ hạ thần khoe hộp đựng thuốc lá của hạ thần, một hộp đựng thuốc lá của Pháp, hạ thần để trong hành lý… Hạ thần xin đem lại hầu bệ hạ.Y vội vàng lảo đảo đi về phía suối; y lo sợ, cởi khuy áo lót trên ngực… "Trời ơi, trời ơi, làm sao mà hắn biết được? Phải giấu đi, phải vứt đi ngay tức khắc…". Ngón tay y vướng vào lớp đăng ten; y nắm lấy chiếc trái tim đựng ảnh buộc vào sợi dây lụa đeo ở cổ, y cố giật, sợi dây thít sâu vào cổ y… Vua Piotr vẫn đứng trên đồi nhìn theo. Kornigxeg hất đầu về phía nhà vua, như muốn nói để nhà vua yên tâm: hạ thần xin đem lại ngay bây giờ đây.Một thanh rầm gỗ bắc ngang con suối sâu, nước réo ầm ầm giữa những tảng đá hoa cương lớn. Kornigxeg bước lên rầm gỗ; giầy y dính đất sét, trơn tuột. Y vẫn cố giật sợi dây lụa. Y bước hụt, chới với giơ tay lên một cách tuyệt vọng rồi ngã ngửa xuống suối.- Một thằng say rượu ngu ngốc, - vua Piotr nói.Họ chờ đợi. Alexaska cau mầy; vẻ lo âu, hắn từ trên đồi chạy xuống:- Piotr Alekseevich, hình như một tai hoạ đã xảy ra… Phải gọi người?Mãi người ta mới tìm thấy Kornigxeg, mặc dù suối không sâu hơn hai arsin. Rõ ràng là trong khi ngã xuống, y đã đập gáy vào một hòn đá và đã chìm nghỉm. Quân lính khiêng y lại gần lều và đặt y trước đống lửa… Vua Piotr uốn người y, giang tay y ra, hà hơi vào miệng y… sứ thần Kornigxeg đã kết liễu cuộc đời một cách ngu xuẩn… Khi cởi khuy áo y, vua Piotr trông thấy trên ngực, ngay trên người y, một trái tim đựng ảnh to bằng bàn tay trẻ con. Nhà vua lục túi y, lôi ra một xấp thư và lập tức trở về lều với Alexaska.Melsikov lớn tiếng nói:- Thưa các vị, chúng ta tiệc tùng khá lâu rồi, Sa hoàng muốn đi nghỉ!Mọi người vội vã rời khỏi lều. Phải sốc nách vài người lôi đi, đinh thúc ngựa cào lên mặt đất. Giữa những đĩa thức ăn dở và cây nến sắp tàn, nhà vua bày ra những lá thư ướt. Vua Piotr lấy móng tay bật nắp trái tim đựng ảnh; đó là chân dung Anna Monx, nét vẽ tinh xảo một cách kỳ lạ. Ansen nom như sống thật, mỉm cười với cặp mắt xanh ngây thơ, hai hàm răng đều đặn.Dưới lần kính, quấn quanh bức chân dung là một món tóc vàng óng mà vua Piotr đã bao lần hôn hít. Mặt trong nắp, có mấy chữ tiếng Đức viết bằng mũi kim: "Tình yêu và chung thuỷ".Piotr lấy móng tay nậy mặt kính, sờ món tóc và vứt chiếc trái tim vào vũng rượu trên khăn trải bàn, rồi đọc các bức thư. Tất cả đều là của Anna Monx viết cho Kornigxeg, những lá thư ngu ngốc, nũng nịu của một con đĩ đang ngây ngất say sưa vì sung sướng:- Thế đấy, - vua Piotr nói. Nhà vua chống khuỷu tay xuống bàn, nhìn ngọn nến. - Ngươi hãy giải thích cho ta nghe. - Nhà vua lắc đầu, cười gằn - Nó đã đánh đổi ta… Thật ta không hiểu… Nó đã nói dối, Alexaska, nó nói dối mới gớm chứ, phải không? Suốt đời, có lẽ từ ngày đầu? Ta không hiểu… "Tình yêu và chung thuỷ"!- Myn Herz, nó là đồ chó chết, một con đĩ rạc, một mụ chủ quán rượu… Lâu nay, thần đã muốn nói để bệ hạ biết.- Câm ngay, câm ngay, điều đó, ta cấm nhà ngươi không được nói… Cút đi!Sa hoàng nhồi thuốc vào tẩu, rồi lại chống khuỷu tay xuống bàn và rít thuốc. Nhà vua nhìn bức chân dung nhỏ nằm trong vũng rượu… "Ấy thế mà ta đã đến thăm mi, leo qua hàng rào…, biết bao lần ta nhắc đến tên mi… Ta tin cẩn nằm ngủ trên vai ấm của mi… Mi mới ngốc làm sao, đồ ngốc… Đáng lẽ mi đã phải đi chăn gà… Thôi được… Thế là hết…"Nhà vua uể oải khoát tay một cái, đứng dậy và quăng tẩu thuốc đi rồi nằm vật xuống giường cọt kẹt, lấy chiếc áo lông cừu đắp lên người.
