t lồi mờ đi. Nhưng Mikhail không động cựa, làm như thể chỉ vì ngu dốt mà nói đến gậy gộc.- Xtepan Xemionyts, tôi không sao chịu nổi cảnh khốn quẫn đáng nguyền rủa nầy nữa.Cả hai người ngồi yên lặng một lúc. Mikhail khẽ thở dài một cách lễ phép. Một nụ cười gằn nở trên môi, Xtiovka lấy đầu gậy vạch theo hình một con quái vật có cánh dệt trên tấm thảm.- Mitsa, anh muốn tôi khuyên bảo gì? Đối với kẻ ranh mãnh thì có vô số cách nhưng đối với những kẻ ngu dại chỉ có bị gậy, tù đày mà thôi. Đây nầy, như Volotka Tsemodanov chẳng hạn, hắn kiện nhau với lão láng giềng và được kiện, lấy của lão ta hai cái làng màu mỡ. Leonti Puxtoroxlev thì vừa đây cũng nhờ kiện cáo mà cướp được của nhà Sizov ở Moskva cả một dinh cơ.- Tôi cũng cơ nghe thấy nói đến và rất lấy làm ngạc nhiên về những việc đó. Nhưng làm thế nào để được kiện? Đâu có phải chuyện dễ!- Anh chọn lấy một làng nào đó rồi cứ vu khống bừa tên chủ đất. Ai cũng làm thế cả.- Vu khống nghĩa là thế nào?- Thế nầy nầy: bỏ một kopeik ra mua giấy và mực của gã viết thuê rồi thảo một bức thư tố giác…- Nhưng vu khống người ta cái gì? Tố giác người ta cái gì?- Anh ngây thơ quá, hãy còn trẻ con lắm, Mitsa ạ. Đây nầy, Liovka Puxtoroxlev chẳng hạn, hắn đến nhà lão Sizov để ăn mừng sinh nhật của lão. Hắn uống rượu thì ít mà chú ý nghe thì nhiều và nếu cần thì cũng gật gù tỏ vẻ tán thành. Thế rồi lão Sizov đang ngồi ăn bỗng buột mồm nói: "Cầu Chúa ban sức khỏe cho Sa hoàng Fedor Alekseevich cao cả của chúng ta vì họ đồn Người sẽ băng hà trước khi hết tuần chay. Họ nói rằng đêm qua ở điện Kreml có một con gà mái đã gáy gở…" Puxtoroxlev không để lỡ cơ hội. Hắn đứng phắt lên quát: "Lời nói và việc làm!" Thế là họ tóm hết cả khách lẫn lão chủ nhà mà hôm đó là ngày sinh nhật, điệu cả bọn về Bộ mật vụ. Puxtoroxlev khai: "Sizov đã nói thế nầy thế nọ, những lời xúc phạm đến Sa hoàng của chúng ta". Họ đã vặn người cả hai cánh tay Sizov ra đằng sau rồi buột dây thừng kéo tít lên trên cột nhục hình. Chỉ vì một con gà mái gáy gở, người ta đã dựng lên cả một chuyện tày đình. Vì có công với Sa hoàng, Puxtoroxlev được cấp chỗ đất đai của Sizov còn Sizov thì bị đi đầy chung thân ở Siberi. Đấy bọn khôn ngoan làm ăn như vậy đấy… - Xtiovka người cặp mắt lờ đờ như mắt cá nhìn Mikhail không chớp - Volotka Tsemodanov lại còn hành động đơn giản hơn thế nữa: hắn đã tố giác lão láng giềng nói rằng lão nầy định ám sát hắn trong sân nhà hắn; hắn có hứa cho bọn thơ lại về hùa với hắn một phần ba số của cải sẽ cướp đoạt được. Lão láng giềng phải đem dâng chỗ của cải cuối cùng của mình mới thoát được thân trong vụ kiện đó, và lấy thế làm may mắn lắm rồi.Mikhail suy nghĩ và cuối cùng nói, tay mân mê chiếc mũ lông:- Kiếm cớ để thưa kiện người ta thì tôi không có kinh nghiệm, Xtepan Xemionyts ạ.- Nếu anh có kinh nghiệm thì tôi đã chẳng phải dạy anh (Xtiovka cất tiếng cười một cách bỉ ổi đến nỗi Mikhail trông thấy hàm răng chuột sâu rỗng của hắn, co rúm người lại). Muốn kiện người ta, phải có kinh nghiệm… Nếu không chính mình lại có thể bị treo lên cột nhục hình như chơi… Như thế nầy, Mitsa ạ: đừng có đụng vào người có quyền thế, cứ nhằm kẻ yếu mà đánh. Như anh chẳng hạn, anh đã đến gặp tôi mà không sợ…- Xtepan Xemionyts anh nói gì, sao - không sợ… là thế nào…- Anh im đi. Anh phải biết cách ngồi im mà nghe… Tôi trò chuyện nhã nhặn với anh. Nhưng anh có biết ở chỗ khác thì sao không? Anh cứ thử tướng tượng là tôi đang ngồi buồn không biết làm gì. Tôi vỗ tay ra hiệu… Bọn gia nhân của tôi chạy đến… Tôi bảo chúng: chúng mầy làm trò cho tao vui đi… Chúng sẽ nắm ngay lấy đôi bàn tay trắng muốt của anh, kéo anh ra ngoài sân, rồi vờn với anh như mèo vờn chuột - Hắn lại cười, chỉ riêng có cái miệng hắn cười, còn cặp mắt vẫn đờ đẫn như mắt người chết. - Anh đừng sợ, từ sáng đến giờ được cái may là tôi đang thích bỡn cợt.Mikhail thận trọng đứng dậy xin phép ra về.Xtiovka lấy đầu gậy chọc vào người hắn bắt hắn ngồi xuống.Xtepan Xemionyst, xin anh thứ lỗi cho tôi nếu tôi có nói điều gì sơ suất…- Ngươi chẳng có điều gì sơ suất cả, nhưng về cấp bậc, địa vị, dòng dõi mà nói, nhà ngươi táo tợn quá đấy - Xtiovka đáp lại, vẻ mặt nghiêm nghị lạnh như tiền. - Nhưng thôi, Chúa sẽ tha thứ cho ngươi. Lần sau, hãy đợi ta ở phòng đợi và nếu người ta mời ngươi vào phòng khách, ngươi phải từ chối, nhất định không vào. Nếu ta ép ngươi ngồi, ngươi cứ đứng. Và ngươi không được cúi rạp xuống chào ta mà phải phủ phục xuống chân ta.Hai lỗ mũi Mikhail phập phồng, tuy nhiên hắn tự trấn tĩnh được và khúm núm cảm ơn những lời dạy bảo. Xtiovka ngáp và đưa tay lên miệng làm dấu thánh giá.- Xét ra cần phải giúp đỡ ngươi trong tình cảnh khốn quẫn, cái đó cần. Ta đang có điều lo nghĩ… ít ra thì ngươi cũng biết giữ mồm giữ miệng đấy chứ? Được, tốt lắm, ta thấy ngươi là một gã thông minh đấy. Ngồi dịch lại gần đây. (Hắn gõ đầu gậy xuống sàn; Mikhail vội vàng ngồi sát lại gần hắn. Xtiovka chăm chú nhìn Mikhail.- Ngươi trọ ở đâu? Trong một quán rượu à? Đến nhà ta mà ngủ. Ta sẽ cho ngươi một cái áo một cái áo choàng, một quần chẽn, một đôi ủng lịch sự, còn những quần áo của ngươi thì hây tạm thời gác nó lại để vào một chỗ. Vấn đề đặt ra là làm vừa lòng một bà quý tộc.Mặt Mikhail bỗng đỏ như gấc:- Về cái khoản ấy à?- Chính là về cái khoản đó. Phải mua vui cho quỷ. Ngươi sẽ vơ đầy túi mà chẳng khó nhọc gì… Có một bà quý tộc quyền thế, tiền của như nước nhưng ma quỷ nhập vào người… Ngươi đã hiểu chưa, Mitska? Nếu ngươi nghe theo ta thì ngươi sẽ giàu sang… Bằng không ta sẽ cho ném ngươi vào chuồng gấu, xương của ngươi cũng chẳng còn.Xtiovka hất người ống tay áo có đính ngọc trai quý, vỗ hai bàn tay vào nhau. Gã thiếu niên trâng tráo lúc nãy bước vào:- Feotist dẫn cậu ấm đây đến buồng tắm hơi, lấy cho cậu ấy quần lành áo tốt rồi đưa cậu ấy về buồng ta ăn bữa trưa.
